تدریس موضوع جامعه اسلامی از دیدگاه امیرالمومنین در جلسات معالم القرآن بنیاد قرآن

در جلسات هفتگی معالم القرآن حسینیه قرآن و عترت بنیاد قرآن  جناب آقای دکتر صفاخواه استاد دانشگاه، محقق و پژوهشگر به تدریس موضوع جامعه اسلامی از دیدگاه امام امیرالمومنین(ع) پرداختند.

جلسه با قرائت قرآن آغاز گردید و پس از آن جناب آقای دکتر صفاخواه به تدریس پرداختند.

ایشان در ابتدا بابت ایجاد چنین جلساتی و برگزاری طرح مکتب شهید بهشتی از بنیاد قرآن تقدیر و تشکر کردند و پس از آن از یکی از شهدای هم رزم خود یاد کردند.

ایشان فرمودند:

حضرت علی(ع) آنقدر بزرگ هستند که ما هیچگاه نمی‌توانیم سخنی درباره ایشان بگوییم اما مفتخریم که در مکتب ایشان پرورش پیدا کرده‌ایم.

اگر بخواهیم تنها گوشه‌ای از برکات حضرت علی(ع) را نام ببریم باید به این نکته اشاره کنیم که نامه مکتوب امام علی(ع) به مالک اشتر اولین نامه حقوق بشری بودند که توسط امیرالمومنین(ع) نوشته شدند. نامه‌ای که اگر هنوز هم بعد از گذشت ۱۴۰۰ سال تمام و کمال به آن عمل شود تمامی حقوق بشر در دنیا حفظ خواهد شد.

اگر توجه داشته باشید و به مقایسه بپردازید متوجه خواهید شد که بعد از گذشت ۱۴۰۰ سال منشورهای حقوق بشری امروزی تنها بخش‌های کوچکی از حقوق تمام و کمال بشری را به رشته تحریر درآورده‌اند.

دکتر صفاخواه در ادامه افزودند:

پس از چندین بار مطالعه کتاب نهج البلاغه نکاتی را از آن استخراج کرده‌ام که مختصرا شرح خواهم داد.

• عدالت خواهی و رفع تبعیض

اگر توجه داشته باشید به این مهم خواهید رسید که حضرت علی(ع) به عنوان اولین رکنی که برای تشکیل جامعه اسلامی به آن پافشاری داشتند و همواره برای فراهم شدن آن کوشیدند عدالت خواهی و رفع تبعیض بوده است.

• تقوای الهی

امیر المومنین(ع) دائما در حال تذکر و دعوت مردمان خود به تقوای الهی بودند. ایشان علاوه بر بیان لفظی مفاهیم و حسنات تقوا در عمل و در معاشرت خود با مردمان این نکته را گوشزد می‌کردند.

• ضرورت تشکیل حکومت

امیرالمومنین(ع) نه به حب قدرت که به خاطر پیاده سازی دین الهی و رستگاری مردم تاکید بر تشکیل حکومت داشتند.

• ارتقاء اخلاق و معنویت در جامعه اسلامی

امام علی(ع) همیشه به ارتقاء و بهبود اخلاق مردم و ایجاد فضای معنوی در جامعه اسلامی تاکید داشتند.

• حاکمیت به جای تصدی گری

حضرت علی(ع) همیشه به شرح وظایف حاکم اشاره داشتند و با بیان مبانی حاکمیت تاکید به این نکته داشتند که حاکمیت به جای تصدی‌گرا باید در جامعه رواج داشته باشد.

• الگو بودن مدیران و رهبران جامعه اسلامی

ایشان همانگونه که از حضرت محمد(ص) آموختند به الگو بودن مدیران و رهبران جامعه اسلامی برای مردمشان تاکید داشتند و خود نیز الگویی تمام قد برای مردم آن دوره تا به امروز بودند.

• تاکید به نظم گرایی که بالاترین شرط داشتن جامعه سالم است

اگر به تاریخ نگاه کنیم به این نکته خواهیم رسید که حضرت علی(ع) در آخرین لحظات قبل از شهادت دو وصیت می‌کنند:

• سال ۴۰ قبل از شهادت در کوفه که ایشان در وصیت خود به نظم و تقوای الهی اشاره دارند.
• در وصیت نامه خود به امام حسن(ع) و امام حسین(ع) که در آن جا نیز مجددا به نظم تاکید دارند.

امام علی(ع) فرموده‌اند که نظم یکی از محورهای اساسی یک جامعه اسلامی است.

• ساده زیستی و زهد

ایشان همواره بر ساده زیستی و زهد حاکمان جامعه و مردم جامعه تاکید داشتند و خودشان نیز با رفتار و سلوکشان این را به دیگران گوشزد می‌کردند.

• مسئولیت شناسی و مسئولیت پذیری برای آحاد جامعه

شما توجه داشته باشید که در یک جامعه همه مسئولیت‌هایی دارند نه اینکه تنها حاکم مسئول باشد. همانگونه که حاکم نسبت به مردم مسئولیت دارد، مردم هم نسبت به یکدیگر و نسبت به حاکمیت مسئولیت دارند.

• تاکید بر اصل نظارت

امام علی(ع) همیشه در سخنان خود از اصل نظارت گفته‌اند. علاوه بر خداوند که ناظر بر تمام اتفاقات است، نظارت مردم بر مردم و مردم بر حاکم و حاکم بر مردم نیز در جامعه باید ایجاد شود.

• شفافیت در اداره امور جامعه

هر کسی در هر جایگاهی که هست باید شفافیت داشته باشد که نشانه سلامت روح اوست. شفافیت باید از حاکمیت به دیگر آحاد جامعه سرایت کند.

• امانت داری و عدم خیانت به یکدیگر

مسئله امانت در تمامی حکومت‌ها علی الخصوص حکومت اسلامی بسیار مسئله مهمی است. حاکمیت و مردم باید امانت دار باشند و نباید رفع مسئولیت کرد چون دیگری نتوانسته امانت دار خوبی باشد بلکه باید امانت دار بود تا او هم بیاموزد و اصلاح شود.

• تکلیف گرایی

ما تمام امورات حاکم در جامعه و زندگی شخصی را باید به عنوان یک تکلیف الهی انجام دهیم. اینگونه است که به رستگاری و موفقیت خواهیم رسید.

• شایسته سالاری

شایسته سالاری یک امر ضروری در جامعه است. تبعیت از یک مجتهد، تبعیت از یک متخصص است که در پی آن شایسته سالاری را با خود میاورد. همانگونه که زمانی که بیماریم به دکتر می‌رویم، برای احکام و مسائل شرعیمان هم باید به مجتهد مراجعه کنیم زیرا پاسخگویی به جوانان و مردم مسئله خیلی مهمی است.

در ادامه آقای دکتر صفاخواه خاطراتی زیبا از شهید مطهری نقل کردند که ایشان همیشه به دنبال اقناء کردن روحی و عقیدتی مردم بوده‌اند و تاکید داشته‌اند که باید سوالات و شبهات جوانان را رفع کرد.

پس از اتمام تدریس دکتر صفاخواه ذاکرین اهل بیت به ذکر مصیبت پرداختند و جلسه با برپایی سفره اطعام پایان یافت.